Ιταλική κατοχή μέρος 3ο

                                    Mία προσωπική ιστορία.  

Η περίπτωση του γιατρού Giuseppe Gennaro.

Όταν γράψαμε το πρώτο μέρος, παραθέσαμε ωρισμένα ονόματα  αξιωματικών του Ιταλικού Στρατού Κατοχής της Ανδρου. Σύντομα, όχι εξ αρχής, διωρίσθηκε στην Άνδρο επικεφαλής γιατρός ο έφεδρος λοχαγός (ή υπολοχαγός;), χειρούργος Giuseppe Gennaro. (Τζιουζέππε Τζεννάρο).

΄Ηταν μάλλον από εύπορη οικογένεια και η θέση του ως γιατρού αλλά και εφέδρου του άφηνε κάποια ανεξαρτησία συμπεριφοράς  και ρόλου ως στρατιωτικού Κατοχής. Ανέπτυξε σύντομα καλές σχέσεις με τον (βενιζελικών πεποιθήσεων) γιατρό Γιώργο Καμπάνη/Νταγιώργη, (φίλο του πατέρα μου) και μέσω του τελευταίου κάπως και με τον ίδιο τον πατέρα μου φοιτητή Ιατρικής τότε, που είχε επανακάμψει στην Άνδρο, λόγω της πείνας της Κατοχής στην Αθήνα.

Ο Giuseppe Gennaro καταρχάς δεν είχε καμμία εκτίμηση για τον επικεφαλής του ιταλικού συντάγματος Κατοχής Αntonio Mela θεωρώντας τον καραβανά και ικανό μόνον για παρελάσεις. Ελεγε ότι ο Μela είναι μόνον για uno-due, uno-due και κινούσε τα δάκτυλα του κωμικά για τον βηματισμό… Ο Mela ήταν ένθερμος φασίστας και η μεταξύ τους αντιπάθεια μόλις υποκρυπτόμενη. (σημ.1)

Το σπίτι της Ροζίνας (Εμπειρίκου) που βρισκόταν περίπου εκεί όπου το προκήπιο εισόδου του Ξενία, είχε επιταχθεί από τους Ιταλούς και λειτουργούσε ως νοσοκομείο τους. Δίπλα ακριβώς και ίσως όχι τυχαία είχε δημιουργηθεί με πρωτοβουλία του εξαιρετικού και δραστήριου φαρμακοποιού Λορέντζου Κασιμάτη το Νοσοκομείο των Πρησμένων λόγω της Πείνας της Κατοχής. Εκεί προσλήφθηκε ο πατέρας μου ως νοσηλευτικό προσωπικό (ήταν ήδη τεταρτοετής φοιτητής) και λόγω γειτνιάσεως γνώρισε καλύτερα τον Giuseppe Gennaro. Τον περιέγραφε ως ένα πολύ καταρτισμένο επιστήμονα, με ήθος, σοβαρό άνθρωπο, πανέξυπνο και με ιδιαίτερη ιατρική διαίσθηση. Ίδιες ακριβώς ήταν και οι απόψεις του γιατρού Γ. Καμπάνη (όπως με ενάργεια θυμάται να τις περιγράφει, ο γράφων). Συχνά συναντιόταν στην Λέσχη Ανδρίων. Ο G.G. έτρεφε απέχθεια για τον Μουσσολίνι και βαθειά περιφρόνηση για το φασιστικό καθεστώς γεγονός που πρέπει να δυσχέραινε την στάση του, την θέση του και την παρουσία του στην Άνδρο.  Ο πατέρας μου γνωστός φιλοτελιστής του ζήτησε κάποτε ένα γραμματόσημο με τον Μουσσολίνι και ο G.G. του απάντησε περίπου :  "Εμείς στην Ιταλία όταν είναι να κολλήσουμε αυτό το γραμματόσημο λέμε, φτούσου κερατά Μουσσολίνι που δεν μπορώ να σε φτύσω από μπροστά και σε φτύνω από πίσω". 

Η λήψη της κακής αυτής φωτογραφίας έγινε στην ταράτσα του σπιτιού της Ροζίνας, πιστεύω το 42, άνοιξη έως φθινόπωρο (κρίνοντας από τις στολές).  Στο κέντρο ο Giuseppe Gennaro, αριστερά ο πατέρας μου Τηλέμαχος Βασιλόπουλος. Κάτω ο Ιταλός λοχίας νοσοκόμος. Οι κοπέλες εργαζόταν στο νοσοκομείο των Πρησμένων.  Ο G.G. προσφωνούσε τον πατέρα μου, από δεοντολογική αβρότητα, αν και φοιτητή, dottore. (σημ2). 

Την ιδιαίτερη λοιπόν εντελώς αντιφατική θέση ενός τέτοιου ανθρώπου που ως γιατρός βρέθηκε στρατιώτης κατοχής σε μία ξένη χώρα είχε νομίζω λύσει με ένα δικό του ιδιότυπο τρόπο που μάλλον και η κοινωνική του καταγωγή τον διευκόλυνε.

Ήταν ευγενέστατος, προσηνής  και κυκλοφορούσε πάντοτε με στολή καθαρή και σιδερωμένη στην τρίχα, άψογη, με την κλασσική μπερέτα στην θήκη της ζώνης του. Κάθε πρωϊ έκανε μία βόλτα στην αγορά και επισκεπτόταν ασθενείς ανδριώτες με λοιμώδη ή μεταδοτικά νοσήματα, αμισθί βέβαια, φοβούμενος πάντοτε την μετάδοση αυτών των ασθενειών.

Με τον γιατρό Γιώργο Καμπάνη συζητούσαν με τις ώρες στα γαλλικά για ποικίλα θέματα αποφεύγοντας τα των εξελίξεων του Πολέμου.

Η Ιταλία συνθηκολόγησε στις 23 Σεπτ 1943. Το γεγονός έγινε αμέσως γνωστό και η ατμόσφαιρα έγινε πολύ παγερή και βαρειά.                         

 Οι πέντε (όλοι κι’ όλοι) Γερμανοί της Χώρας που έμεναν στο οίκημα που είχαν επί τούτου κτίσει (με αγγαρεία κατοίκων) στην Αγ.Τριάδα, ως παρατηρητήριο για τον έλεγχο των εκατέρωθεν παραλιών (και της Χώρας) πήραν την μοτοσυκλέττα με το «καλάθι» και με την αμετροέπεια και την παθολογική αλαζονεία που (συχνά όπως φαίνεται) τους διακρίνει, έφθασαν στο ιταλικό διοικητήριο (στο μέγα κτίριο Βογιαζίδη με την πελώρια ιταλική σημαία να ανεμίζει) και ζήτησαν να τους παραδοθούν(sic) όλες οι ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις της Χώρας (ίσως πάνω από 500 άνδρες). Η απάντηση φυσικά ήταν αρνητική, οι Γερμανοί αποχώρησαν και τους παρέλαβε νομίζω πλοιάριο πολύ-πολύ σύντομα. Το ζοφερό εκείνο πρωϊνό που κανείς δεν ήξερε τι μπορούσε ακόμη να επιφυλάσσει ο G.G. έκανε, ό,τι ακριβώς έκανε κάθε μέρα, ενώ κανείς άλλος Ιταλός δεν εμφανίστηκε πουθενά. Οι Χωραϊτες τον είδαν εμβρόντητοι να κατεβαίνει ατσαλάκωτος κάνοντας την γνωστή βόλτα του (ο διοικητής Mela ήταν κλειδαμπαρωμένος) και να πραγματοποιεί τις επισκέψεις του, νομίζω δε ότι είχαν σημειωθεί και κρούσματα τύφου τον καιρό εκείνο.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι στους περισσότερους γνωστά. Σε λίγες μέρες οι Γερμανοί εμφανίστηκαν με μικρό στολίσκο έκαναν απόβαση στο Λύδι, εκεί ακριβώς που δεν περίμεναν οι Ιταλοί, οι οποίοι είχαν ωχυρωθεί στο φράγκικο Κάστρο της νησίδας αλλά και στον Αγ. Ερμόλαο απέναντι, πιστεύοντας ίσως ότι η απόβαση θα γίνει στο Παραπόρτι. Οι γερμανικές κανονιοφόροι γκρέμισαν τον φάρο Τουρλίτη, επειδή τους εμπόδιζε  στις βολές κατά του Κάστρου. Οι βολές κατέστρεψαν τα Μπειρικαίϊκα της Ρίβας, το εντυπωσιακό οικιστικό-εμπορικό σύμπλεγμα των Εμπειρίκων της Πλακούρας, που κάηκε ολοσχερώς αλλά και στο Παραπόρτι κάηκε η οικία Λογοθέτη-Ζέρβα ενώ ζημιές υπέστησαν και άλλα σπίτια εκεί, όπως του γράφοντος. Οι Ιταλοί χωρίς σαφείς εντολές, αποκομμένοι και χωρίς σχέδιο υποχώρησαν και συχνά κρύφθηκαν από τους ντόπιους (που λησμόνησαν ότι μέχρι τότε ήταν στρατός κατοχής με συχνά βάναυσες συμπεριφορές). Όσοι συνελήφθησαν είχαν άγνωστη τύχη από τους κατά κανόνα εμμονικά εκδικητικούς και μνησίκακους Γερμανούς.     

Δύο ακριβώς μέρες πριν γεννήθηκε στις Στενιές ένα αγοράκι χωρίς έδρα. Χωρίς χειρουργική επέμβαση ο θάνατός του ήταν προδιαγεγραμμένος. (Χειρουργείο δεν υπήρχε βέβαια στο νησί). Ο πατέρας μου ως συγγενής μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα κυριολεκτικού πολέμου ήρθε σε επαφή με τον  GG μέσω νομίζω του Γ. Καμπάνη και με πολύ κόπο έπεισε τον γιατρό να χειρουργήσει το νεογέννητο. Η επέμβαση έγινε την ημέρα του γερμανικού βομβαρδισμού, σε συνθήκες εκστρατείας και το νεογέννητο σώθηκε. (Σήμερα είναι παππούς).

Ο G.G. κρύφθηκε από επώνυμους Ανδριώτες ίσως συγγενείς του Καμπάνη, αργότερα φυγαδεύτηκε και άγνωστο πώς, πέρασε στην Ιταλία.

Μεταπολεμικά είχε δική του κλινική στο Μιλάνο και αλληλογραφούσε με τον Καμπάνη τουλάχιστον μέχρι την δεκαετία του 60. Δεν γνωρίζω κάτι περισσότερο γιαυτόν πέραν της μεγάλης εκτιμήσεως που έτρεφε ο πατέρας μου για τον συνάδελφό του αυτόν και εάν δεν τον συμπεριέλαβε  στο βιβλίο, που εξέδωσε για τους γιατρούς της Άνδρου πιστεύω ότι το έκανε επειδή τον θεώρησε ότι εκπροσωπούσε μία μελανή περίοδο της Ελλάδος όπως αυτή της Κατοχής.    

Στο κέντρο της φωτογραφίας, ο άνδρας με τα χέρια στις τσέπες είναι ο Γ.Καμπάνης. Δεξιά του ο Τηλέμαχος Βασιλόπουλος ,δεξιώτερα με το μαύρο κοστούμι ο Άντώνης Πολέμης.Αριστερά του Καμπάνη, η κόρη του Μαίρη Καμπάνη-Μαρή. Η φωτογραφία πιθανόν του 1954(;) σε εκδρομή προσκόπων.

                                                                              Νίκος Βασιλόπουλος 
                                                                            αρχιτέκτων - ερευνητής

Σημ 1. Ο Mela ενοχλημένος από την μη φασιστική συμπεριφορά και σχέση του G.G. με τον Γ. Καμπάνη έστειλε τους καραμπινιέρους (χωροφύλακες) στο σπίτι του τελευταίου για έρευνα. Η έρευνα ήταν μόνον για πίεση και ενόχληση αφού ούτε το ραδιόφωνο που είχε παράνομα ο Καμπάνης βρήκαν, ούτε μια αραβίδα που είχε επίσης πρόχειρα κρυμμένη.

Σημ.2.  Η φωτογραφία, που δεν έχει μέχρι σήμερα δημοσιευθεί, προέρχεται από την Συλλογή φωτογραφιών του πατέρα μου, με ανδριακό περιεχόμενο.