Δύο βυζαντινές βίγλες στην περιοχή Κορθίου.

Η Αγία Σοφία που πρώτος ο Πασχάλης διεπίστωσε ότι είναι χτισμένη σε ερείπιο βυζαντινής βίγλας.

Ο Δημήτριος Πασχάλης επισήμανε πρώτος ότι στον Γιαλό Κορθίου, στο τέλος του ακρωτηρίου, πιο μέρα από την Αγία Κατερίνα υπάρχει δίπλα σε ανεμόμυλο ο ναός της Αγίας Σοφίας. Ο ναός αυτός λοιπόν έχει ανεγερθεί σε υπόλειμμα βυζαντινού πύργου-σκοπιάς. Την πληροφορία επαναλαμβάνει ο Δημήτριος Πολέμης, αν και πάντοτε επιφυλακτικός στα λεγόμενα του Πασχάλη, αυτή την  φορά είναι σαφέστατος. "Πλησίον του ανεμόμυλου έχει ανεγερθεί ο ναός της Αγίας Σοφίας επί ερειπίου βυζαντινής σκοπιάς"*.( Δ. Πολέμη «Ιστορία της Άνδρου». σελ 53).

Επισκέφθηκα τον ναό και διεπίστωσα με την σειρά μου ότι οι Πασχάλης και Πολέμης έχουν βεβαίως απόλυτο δίκηο. Συμπληρώνω μόνον ότι ο πύργος-σκοπιά ήταν πολυγωνικός και συγκεκριμένα οκτάγωνος και για λόγους ελέγχου και ορατότητος τουλάχιστον διώροφος.

Η βυζαντινή αμυντική παρουσία των βιγλών δεν σταματά εδώ.  

Πολύ υψηλότερα και ακριβώς απέναντι στο βουνό υπάρχει ο ναός του Αγίου Τρύφωνα(;) **. Εκεί έχουμε επανάληψη της ανεγέρσεως ενός ναού σε ερείπιο πολυγωνικού βυζαντινού πύργου. Ο πύργος ήταν επίσης οκτάγωνος και σε τμήμα του δημιουργήθηκε ο χώρος του ιερού της εκκλησίας, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας.

Εχουμε λοιπόν δύο πανομοιότυπες κατασκευές πάνω σε πανομοιότυπα ερείπια, πανομοιότυπων οκταγωνικών πύργων, των οποίων το σχήμα φανερώνει εγγύς χρονική περίοδο ανεγέρσεως και ταυτόσημη και «ολοκληρωμένη» αμυντική αντίληψη.

Και τα δύο υπολείμματα μας καταδεικνύουν την κατοίκηση του Κορθίου κατά τους μέσους ή και πρώϊμους βυζαντινούς χρόνους κάτι που συμπίπτει με τον πολύ καλά αποκατεστημένο ναό του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στο (Ανω) Κόρθι.  
   

    Ο Άγιος Ιωάννης(;) ο οποίος προσωπικά διεπίστωσα ότι επίσης χτίστηκε σε ερείπιο παρόμοιας βυζαντινής βίγλας με εκτεταμένο εποπτικό έλεγχο ολόκληρης της κοιλάδας και του κόλπου του Κορθίου.

Ο εποπτικός έλεγχος σε όλη την κοιλάδα και μέχρι την παραλία που είχε η βίγλα του Αγίου Ιωάννη(;). Υπήρχε επίσης επικοινωνία ανάμεσα στην βίγλα ό,που ο Αγιος Ιωάννης(;) και απέναντι ό,που η βίγλα της Αγίας Σοφίας.

                                                                      Νίκος Βασιλόπουλος
                                                                   αρχιτέκτων - ερευνητής

*Δημητρίου Πολέμη «Ιστορία της Άνδρου» Εκδ. Καϊρείου Βιβλιοθήκης σελ 53

** Όταν έκανα την έρευνα και εντόπισα την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατασκευή, ρωτώντας έμαθα από ντόπιους ότι ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Τρύφωνα. Τώρα που υποδείχθηκε επίσης από ντόπιους, ότι μάλλον πρόκειται για Αγιο Ιωάννη. Γιαυτό και προς το παρόν βάζω ερωτηματικό όταν αναφέρομαι στον ναό. (Μέχρι νεωτέρας από πλευράς Ιερέα, επιτρόπου κ.λπ. Αναμένω και σας ευχαριστώ) Νίκου Βασιλόπουλου « Λατινοκρατία στην Άνδρο» Εκδ. Σοφίας Γαρυφάλλου    
 Β΄ ΕΚΔΟΣΗ 2015